آناتومی و ساختمان شبکه بازویی

شبکه بازویی ( Brachial Plexus ) :

شبکه بازویی از مهره های ۴، ۵، ۶، ۷، گردنی و ۱ سینه ای منشاء می گیرند و مسئول حس و حرکت اندام فوقانی بوده و اعصاب اصلی اندام فوقانی یعنی عصبهای موسکولوکوتانئوس (Musculocutaneous) ، مدین (Median Nerve)، عصب اولنار (Ulnar Nerve) و عصب رادیال (Radial Nerve) از شاخه های انتهایی آن هستند.

آسیبها و صدمات شبکه بازویی ( Brachial Plexus Injury ) :

آسیب های شبکه بازویی معمولا به علت ضربات شدید به سر و گردن ایجاد میشوند. شایعترین این ضربات تصادف وسایل نقلیه، سقوط از ارتفاع و حوادث ورزشی است. از این بین تصادفات موتورسیکلت بیشترین موارد آسیب شبکه بازویی را تشکیل میدهد، چون با استفاده کلاه ایمنی صدمات سر کاهش یافته ولی صدمات شبکه بازویی افزایش یافته است.
علائم آسیب های شبکه بازویی علائم فلج اعصاب تشکیل دهنده آن است. بسته به تنه عصبی آسیب دیده و شدت آسیب علائم بیمار متفاوت است. در اکثر موارد تمام ریشه ای تشکیل دهنده شبکه بازویی (C5.C6,C7,C8,T1)با هم دچار ضایعه میشوند و در یک چهارم موارد تنها قسمت بالایی آن(C5,C6) و در حدود ۲ درصد موارد تنها قسمت پایینی(C8,T1) شبکه آسیب میبیند. آسیب ریشه های فوقانی شبکه بازویی(C5,C6,C7) بیشتر بصورت پارگی است یعنی محل اتصال به نخاع سالم است از تنه های باقیمانده می توان جهت بازسازی مجدد استفاده کرد ولی در صدمات ریشه های تحتانی(C8,T1) معمولا ریشه ها از نخاع کنده شده اند یعنی مثل کنده شدن درخت از ریشه در این موارد دیگر امکان ترمیم اعصاب بصورت اولیه وجود ندارد.
وقتی ریشه های بالایی شبکه بازویی آسیب میبینند بیمار نمی تواند شانه و آرنچ خود را حرکت دهد ولی دست و انگشتان خود را میتواند باز و بسته کند. در این موارد گرچه بیمار نمیتواند شانه خود را باز و بسته یا دور و نزدیک کند ولی میتواند کتف خود را بالا بیاورد چون عصب عضله ای که این کار را میکند عضله ذوزنقه ای است که عصب آن از اکسسوری (عصب ۱۱مغزی)است که ربطی به شبکه بازویی ندارد و معمولا از آن برای ترمیم شبکه بازویی استفاده می کنیم. در این بیماران بجر مشکلات حرکتی حس شانه، بازو و ساعد نیز مختل میگردد.
وقتی تمام شبکه بازویی آسیب می بیند حس و حرکت تمام قسمت های اندام فوقانی از بالا تا پایین از بین می رود و دست از شانه تا انتها دچار لاغری شده و بدون حرکت آویزان است.
در آسیب های شبکه بازویی همراه با مشکلات حسی و حرکتی بیمار ممکن است از درد اندام نیز شاکی باشد و این در بیشتر درآسیب ریشه های تحتانی و آسیب شبکه سمپاتیک رخ می دهد.

اناتومی و سطوح صدمات شبکه بازویی

درمان آسیبهای شبکه بازویی (  Brachial Plexus Injury Treatment ) :

بسته به اینکه علت آسیب شبکه بازویی چیست درمان متفاوت است در صدمات نافذ (مانند چاقو خوردگی) باید ترمیم بلافاصله پس از پایدار شدن بیمار شروع شود. ولی در صدمات غیرنافذ( مانند تصادف یا سقوط از بلندی) معمولا باید بین ۳ تا ۶ ماه درمان غیر جراحی و فیزیو تراپی را بکار برد، وقتی شبکه بازویی بعد از چند هفته تا چند ماه خودش خودبخود خوب میشود معمولا بهبودی کامل است ولی اگر بهبودی صورت نگرفت باید جراحی و اکسپلور شبکه بازویی را در نظر گرفت و در حین جراحی ریشه های آسیب دیده را با گرفت(پیوند) یا انتقال عصب ترمیم کرد. وقتی قسمت های بالایی شبکه بازویی آسیب دیده است بیمار بعد از جراحی معمولا خواهد توانست آرنج خود را حرکت داده و تا حدودی شانه را حرکت دهد. حرکات دست و انگشتان بیمار هم که از قبل سالم مانده بودند. این بیماران نتایج درمانی خوبی دارند و میتوانند در آینده بسیاری از فعالیت های بدنی معمول را انجام دهند.
در آسیب های کامل شبکه بازویی احتمال بهبودی کمتر است. تنها ۷۵% این بیماران بعد از درمان خواهند توانست آرنج خود را خم کرده و تا حدودی شانه خود را حرکت دهند و احتمال بدست آوردن توانایی حرکت دادن انگشتان دست باز هم کمتر و در حدود ۲۰% است. حداکثر بهبودی معمولا بعد از یک و نیم تا دو سال بعد از جراحی بدست میاید و بعد از آن بیمار معمولا تغییری نخواهد کرد.
در ترمیم شبکه بازویی بصورت معمول از پیوند (گرافت) عصب استفاده می شود که معمولا از ناحیه ساق پا و از عصب سورال برداشت مشود پس از برداشت این عصب عوارض بسیار مختصری بر جا می می ماند.
در مواردی بیمار یک یا دو سال بعد از آسیب شبکه بازویی مراجعه می کند در این زمان امکان ترمیم اولیه عصب امکان ندارد و باید از ترانسفر عصب از سمت سالم و انتقال آزاد عضله از اندام تحتانی برای بازسازی استفاده کرد.